Edgar Allan Poe
Αμερικανός ποιητής και πεζογράφος.
19 Iανουαρίου 1809 – 7 Οκτωβρίου 1849
«Ω, ανθρώπινη αγάπη! Μας δίνεις στη Γη αυτό που περιμένουμε στον Ουρανό.»
«Θες ν’ αγαπηθείς; Τότε μην αφήσεις την καρδιά σου να παρεκκλίνει από το μονοπάτι της. Μείνε αυτός που είσαι τώρα.»
Εικονογράφηση του Aubrey Beardsley για το διήγημα «Μαύρος γάτος», έκδοση 1894.
Εικονογράφηση του Γκυστάβ Ντορέ για το Κοράκι.
Υπήρξε από τους κύριους εκπροσώπους του αμερικανικού ρομαντισμού. Το λογοτεχνικό του έργο είχε σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη σύγχρονων λογοτεχνικών ειδών, όπως η αστυνομική λογοτεχνία ή οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας. Ο Πόε επιλέγει θέματα μακάβρια και δημιουργεί μια ατμόσφαιρα θανάτου, πένθους ή τρόμου. Σύμφωνα με την αντίληψή του, το διήγημα ή το ποίημα θα πρέπει να περιορίζεται σε ένα μόνο θέμα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ιστοριών του είναι η ιδιαίτερη ποιότητά τους λόγω των ψυχολογικών προεκτάσεων που τους προσδίδει ο δημιουργός τους.
Οι γονείς του ήταν θεατρίνοι. Πριν κλείσει τα δύο του χρόνια, οι γονείς του πέθαναν και ο ‘Εντγκαρ βρέθηκε στο Ρίτσμοντ, στο σπίτι του εμπόρου Τζον ‘Αλλαν, που όμως δεν τον υιοθέτησε ποτέ. Οι σχέσεις του με τον πατριό του δεν ήταν ποτέ καλές, αλλά επιδεινώθηκαν όταν ο ‘Αλλαν ανάγκασε τον ‘Εντγκαρ να διακόψει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, επειδή δεν ήταν διατεθειμένος να αναλάβει τα έξοδά του.
Λογοτέχνης με σπάνια διανοητική διαύγεια, αναλυτική φαντασία και μαθηματική σχεδόν ακρίβεια να κυριαρχούν στα έργα του, που όμως έπεσε θύμα των παθών του. H ζωή του Πόε ήταν ολόκληρη μια προσωπική τραγωδία, που έπαιζε μπροστά του σε λούπα κι εκείνος, ανήμπορος να κάνει το οτιδήποτε για να αποτρέψει αυτές τις συνεχείς δυστυχίες, βυθίζονταν ολοένα και πιο βαθιά στις καταχρήσεις του αλκοόλ και των ναρκωτικών. Ο εθισμός στη χαρτοπαιξία, το αλκοόλ και ίσως τα ναρκωτικά (όπιο), ήταν μοιραία και τον οδήγησαν στον θάνατο πριν κλείσει τα 41 του χρόνια. Μέχρι την έκδοση του “Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου” το 1842, έτος διάγνωσης της φυματίωσης της συζύγου του, είχε προλάβει να δημιουργήσει ένα σωρό από χρέη.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Το πρώτο έργο του ‘Εντγκαρ ‘Αλαν Ποε ήταν μία ποιητική συλλογή με τίτλο “Ταμερλάνος” που δημοσιεύθηκε το 1827. Ακολούθησε το 1845 το “Κοράκι” και έπειτα άλλα ποιήματα. Παράλληλα με το ποιητικό του έργο, άρχισε να γράφει και διηγήματα, κυρίως για βιοποριστικούς λόγους, όπως “Το χειρόγραφο σ’ ένα μπουκάλι”, “Η Πτώση του Σπιτιού των Άσερ”, “Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου”, “Ο Χρυσός Σκαραβαίος”, “Ο Μαύρος Γάτος”, “Οι Δολοφονίες της Οδού Μοργκ” και άλλα. Ο Μποντλέρ και ο Μαλαρμέ “ευθύνονται” για τη μεγάλη διάδοση των έργων του Πόε σέ όλη την Ευρώπη. Ο Γκι ντε Μοπασάν, τελειοποίησε τα έργα του, διαβάζοντας τα έργα του Πόε. Ο Ιούλιος Βερν έγραψε τη “Σφίγγα των Πάγων” ως συνέχεια του έργου του Πόε “Η Αφήγηση του ‘Αρθουρ Γκόρντον Πιμ” και μάλιστα αφιέρωσε το έργο αυτό, στη μνήμη του Αμερικανού λογοτέχνη.
Το 1883, βραβεύθηκε για το διήγημά του “Μήνυμα στο μπουκάλι”, γεγονός που του εξασφάλισε μία πρώτη αναγνώριση σε ένα περιορισμένο τοπικό λογοτεχνικό κύκλο.
Το 1838, εκδόθηκε η δίτομη συλλογή των έργων του “Tales of the Grotesque and Arabesque”, η οποία αν και δεν αποτέλεσε σημαντική εμπορική επιτυχία, επαινέθηκε από τους κριτικούς και θεωρείται σήμερα ορόσημο στην ιστορία της αμερικανικής λογοτεχνίας.
Το 1845, εκδόθηκε το ποίημά του “Το Κοράκι”, ένα από τα πιο γνωστά έργα του, το οποίο του προσέφερε μεγάλη αναγνώριση, γεγονός που τον βοήθησε επίσης να αυξήσει το ισχνό του εισόδημα δίνοντας διαλέξεις.
ΖΩΓΡΑΦΟΙ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ – ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ
Και σημαντικοί ζωγράφοι όμως επηρεάστηκαν από τον Πόε. Το 1875, ο Μανέ εικονογράφησε το Corbeau, ένα βιβλίο με τη γαλλική μετάφραση από τον Μαλαρμέ, του ποιήματος “Το Κοράκι”. Ο Γκογκέν στη “Γυναίκα με το Λουλούδι”, ο Ντελακρουά, ο Μαξ ‘Ερνστ στα κολάζ και τη ζωγραφική, ο Νταλί, ο Μαγκρίτ, ο Μάδεργουελ και πολλοί ακόμα ζωγράφοι, επηρεάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τον Πόε.
Επηρέασε επίσης πολλούς ‘Ελληνες λογοτέχνες όπως Σεφέρη, Καρυωτάκη, Σκαρίμπα και άλλους.
Σε πολλές ταινίες του, ο Φεντερίκο Φελίνι έχει επηρεαστεί από τα χιουμοριστικά αφηγήματα του Πόε. Οι Γάλλοι σκηνοθέτες του “νέου κύματος”, έχουν επίσης εμπνευστεί από αυτόν. Το “Οβάλ Πορτρέτο” ενέπνευσε τον Ζαν -Λικ Γκοντάρ στην ταινία “Vivre sa Vie” (1962) (“Ζούσε τη Ζωή της).
Ο ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑΣ
Το καλοκαίρι του 1849, ο Πόε μαθαίνει ότι ο παιδικός του έρωτας, η Ελμίρα Ρόιστερ Σέλτον είχε χηρέψει και βρισκόταν στο Ρίτσμοντ. Την βρήκε και της ζήτησε να τον παντρευτεί. Εκείνη, έκπληκτη δίστασε. Ωστόσο, τελικά δέχτηκε την πρόταση του Πόε με τον όρο αυτός να κόψει το ποτό. Ο Πόε το υποσχέθηκε και την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου του 1849 προσχώρησε στον αντιαλκοολικό σύνδεσμο “Υιοί της Εγκράτειας”, ενώ ορκίστηκε ότι θα κόψει το ποτό. Η προσπάθειά του στέφθηκε από επιτυχία και ο αρραβώνας του με την Ελμίρα επικυρώθηκε. Δεν βρήκε την ευτυχία στον σύντομο βίο του καθώς η προσωπική του ζωή σημαδεύτηκε από διάφορες τραγωδίες, ήδη από την παιδική του ηλικία. Όσο βρισκόταν εν ζωή, δεν έτυχε της αναγνώρισης που θα του άξιζε, αντίθετα του συνέβη να συκοφαντηθεί και μετά θάνατο από τον επιμελητή του έργου του. Αν και έζησε μόλις 40 χρόνια, ο Πόε έγινε ο πρώτος Αμερικανός συγγραφέας που άσκησε διεθνή επιρροή.
ΜΗ ΦΟΒΑΣΤΕ ΤΟΝ ΕΝΤΙ
Τον Οκτώβριο του 1849, ο σκοτεινός ποιητής ‘Εντγκαρ ‘Αλαν Πόε, ενώ ήταν σε κατάσταση παραληρηματικού σοκ και φορώντας ρούχα που όπως αποδείχθηκε δεν ήταν δικά του, πέθανε τρελός και μόνος στους δρόμους της Βαλτιμόρης. Τα τελευταία λόγια του στην οικογένειά του (“μη φοβάστε για τον ‘Εντι”) και οι μυστηριώδεις συνθήκες θανάτου του, θυμίζουν αστυνομικό μυθιστόρημα. Τα πραγματικά αίτια του θανάτου του δεν διευκρινίστηκαν ποτέ. Ως αιτία, επικράτησε η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, αν και το Μουσείο Πόε παρουσιάζει περίπου είκοσι διαφορετικές ερμηνείες ως προς τις συνθήκες του θανάτου του. Τα τελευταία λόγια του ήταν “Lord help my poor soul”.
Ένα άλλο παράδοξο γεγονός που σχετίζεται με τον θάνατο του Πόε είναι η ετήσια επίσκεψη ενός μαυροφορεμένου άνδρα στον τάφο του συγγραφέα τα ξημερώματα της 19ης Ιανουαρίου, ημέρα γενεθλίων του. Ο άγνωστος επισκέπτης (στον οποίο δόθηκε το όνομα Poe toaster δηλαδή αυτός που κάνει πρόποση με τον Πόε), αφήνει κάθε φορά στον τάφο τρία τριαντάφυλλα και μισό μπουκάλι κονιάκ. Οι επισκέψεις ξεκίνησαν το 1949 και τερματίστηκαν – χωρίς να αποκαλυφθεί ποτέ επίσημα ο επισκέπτης – το 2009.