Δύσκολες εποχές διασχίζουμε ανάμεσα στην οικονομική κρίση, την πανδημία, το μεταναστευτικό, την τουρκική επιθετικότητα. «Μπόρα είναι θα περάσει», λέει ο θυμόσοφος λαός. Βέβαια εδώ μιλάμε για πολλές μπόρες που για την μπαρουτοκαπνισμένη Ελλάδα φυσικά είναι μάλλον ένα καλοκαιρινό βοριαδάκι αν αναλογιστεί κανείς πόσες τέτοιες δύσκολες εποχές έχει περάσει το έθνος μας κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του.
Από την βαθιά χαραγμένη στην παγκόσμια συλλογική μνήμη «Αρχαία Ελλάδα» κάτι έχει μείνει και για εμάς του «μεταλλαγμένους» νεοέλληνες. Λίγο η εφευρετικότητα, λίγο η δημιουργικότητα, λίγο η προσαρμοστικότητα, λίγο η ευελιξία, λίγο η ευστροφία, λίγο το ένα, λίγο το άλλο, όλα μαζί φτιάχνουν μία μεγάλη ασπίδα που κατάφερε να διατηρήσει μία γλώσσα ανεξάντλητη, μία θάλασσα μητέρα, μία γη θεϊκή. Θα ήταν ανόητο ετούτες τις ώρες να εμπλακεί κανείς στην άρνηση και την ταύτιση με τις ανώφελες πλευρές της ιδιοσυγκρασίας μας. Αυτό που έχει ουσία είναι να διαχειρισθούμε κατάλληλα την ευκαιρία της λιτότητας ώστε με σύνεση και ταπεινότητα να αναβαθμίσουμε τα υπάρχοντα χαρίσματα.
Η εποχή αυτή είναι μία ευκαιρία να θέσουμε νέες βάσεις στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς και η αλήθεια είναι ότι δώσαμε ως χώρα ένα καλό δείγμα με την αρχική αντιμετώπιση της πανδημίας και με το ανάλογο οικονομικό κόστος βέβαια. Είναι πραγματικά αρκετά δύσκολο να εξισορροπήσει κανείς τις ανάγκες μεταξύ υγείας και οικονομίας όταν η ολική πρόοδος της επίλυσης αυτού του «παγκόσμιου Γόρδιου Δεσμού» που ονομάζεται Covid-19 είναι φτωχή αν αναλογιστούμε τα τεχνολογικά μέσα που διατίθενται σήμερα. Ίσως η τελική λύση να είναι η αλλαγή τρόπου σκέψης, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Η εποχή αυτή είναι μία ευκαιρία να δώσουμε νόημα στη ρήση του Αριστοτέλη: «Ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ’ εν τω ευ το πολύ». Να εξυψώσουμε δηλαδή την ποιότητα έναντι της ποσότητας, να ακονίσουμε την εγκράτεια και τη σύνεση με την εφαρμογή, στην πρακτική πλευρά της ζωής, του διαχωρισμού μεταξύ της απαιτούμενης κατά περίπτωση ανάγκης και της υπέρμετρης κατανάλωσης. Ούτε αυτό είναι εύκολο, ιδιαίτερα σε μία κοινωνία που υπάρχει για να καταναλώνει δημιουργώντας νέες ανύπαρκτες ανάγκες στον βωμό της εξέλιξης και του κέρδους. Δεν είναι κακό να έχει κάποιος πολλά αρκεί να τα χρειάζεται. Δεν είναι κακή η εξέλιξη αλλά η αχρείαστη εξέλιξη. Κάτω από το πρίσμα του υπερπληθυσμού ο οποίος φυσικά επηρεάζει τα πάντα, αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν ζήσουμε όλοι μία λιτή ζωή θα απαιτηθούν άφθονοι και ίσως ανύπαρκτοι πόροι για την επιβίωση του παγκόσμιου πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες έως το τέλος του 21ου αιώνα.
Η εποχή αυτή είναι μία ευκαιρία να αναθεωρήσουμε τις διαφορετικότητες και να ιεραρχήσουμε τις πραγματικές αξίες της ζωής. Εκείνες τις διαφορετικότητες που αντί να μας ενώνουν μας χωρίζουν. Εκείνες τις διαφορετικότητες που μας κρεμούν ταμπέλες και μας ταυτίζουν με ρόλους. Εκείνες που ορίζουν την «ύπαρξη» ανάλογα με την ομάδα ή τη θρησκεία ή την πολιτική παράταξη ή τη χώρα. Εκείνες τις διαφορετικότητες που μας θέλουν ανταγωνιστές και όχι συναγωνιστές. Γιατί όλοι όσοι ζούμε πάνω στη Γη είμαστε συναγωνιστές ζωής και όχι ανταγωνιστές θανάτου, συναγωνιστές νίκης και όχι ανταγωνιστές ήττας. Είναι τόσο δύσκολο όσο κι εύκολο. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας κοινός εχθρός. Για παράδειγμα ένας πλανήτης που κατευθύνεται προς τη Γη ή μία επίθεση από εξωγήινους ή μία πανδημία. Ένα κοινό εχθρό που θα μας κάνει να νιώσουμε όλους ίσους απέναντί του. Τότε ίσως ανακαλύψουμε ότι η διαφορετικότητα είναι ουσιαστική όταν μας ενώνει και δεν κατέχει την πρώτη θέση στις αξίες της ζωής.
Μπόρες είναι και θα περάσουν.
Γιατί όλα περνάνε. Γεννιούνται, μεγαλώνουν και γίνονται σκόνη.