Δραστηριοποιήθηκε στα καλλιτεχνικά ρεύματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού. Θεωρείται μέχρι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ποιητές.

Αυτό που περισσότερο γνωρίζουμε για τη ζωή και το έργο του μεγάλου αυτού Γάλλου, είναι η επαφή του Ελυάρ με τους “μεγάλους” του γαλλικού σουρεαλισμού, Λουί Αραγκόν και Αντρέ Μπρετόν και η “στράτευσή” τους στην ιδέα του Ντανταϊσμού, μαζί με άλλους σπουδαίους δημιουργούς, όπως ο Μαρξ ‘Ερνστ, ο οποίος έγινε κάτι παραπάνω από επιστήθιος φίλος του Ελυάρ – συζούσε μαζί με τον ποιητή και την σύζυγό του, Γκαλά. Ο Σαλβαντόρ Νταλί το 129 φιλοτέχνησε το πορτρέτο του Πωλ Ελυάρ. Αξίζει δε να σημειωθεί το γεγονός, ότι ο Ισπανός ζωγράφος την ίδια χρονιά με την δημιουργία αυτού του πίνακα ερωτεύτηκε και στη συνέχεια παντρεύτηκε την πρώην γυναίκα του Πωλ Ελυάρ, Γκαλά, παρ’ όλο που ήταν ένας πολύ καλός του φίλος.

Αποτέλεσε έναν από τους ιδρυτές της επιθεώρησης των υπερρεαλιστών “Litterature” καθώς και της μεταγενέστερης έκδοσης “La Revolution Surrealiste”. Παρέμεινε στις τάξεις της υπερρεαλιστικής ομάδας του Παρισιού μέχρι το 1938.

Ο Πωλ Ελυάρ δεν ήταν απλά ένας αθεράπευτα ρομαντικός τύπος, αλλά και επαναστάτης, ο οποίος έγραψε και αγωνίστηκε για την ελευθερία της σκέψης και των λαών.

Στο διάστημα 1907-1911 γράφτηκε στην Σχολή Κολμπέρ όπου πραγματοποίησε σπουδές, ωστόσο σε ηλικία περίπου 17 ετών προσβλήθηκε από φυματίωση και αναγκάστηκε να τις διακόψει. Για δύο χρόνια διέμεινε σε σανατόριο στο Νταβός της Ελβετίας όπου τελικά θεραπεύτηκε και αμέσως μετά, το 1914 κατατάχθηκε στον στρατό.

Πωλ Ελυάρ, ο επαναστάτης.
Ο Ελυάρ υποστήριξε την Μαροκινή Επανάσταση (ενάντια στου Ισπανούς ως κατακτητές) το 1925 και αργότερα κράτησε μία μαχητική θέση απέναντι στον «φρανκισμό». Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, ως μέλος του κομουνιστικού κόμματος και ανακηρύχθηκε μεγάλος ποιητής της Αντίστασης (μαζί με τον Αραγκόν). Οι κομουνιστικές πεποιθήσεις του Ελυάρ, τον ώθησαν στο σημείο να επισκεφτεί το Γράμμο κατά τη διάρκεια του Ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Η επίσκεψη του Ελυάρ στον Γράμμο “πιστοποιείται” στις 2/7/1949, από δημοσίευμα της εφημερίδας “Εμπρός”. Ο ποιητής συμμετέχει σε διάφορα συμβούλια και αποστολές για την Παγκόσμια Ειρήνη και επισκέπτεται αρκετές φορές την Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 1949 ανεβαίνει για κάποιες ημέρες στον Γράμμο, θέλοντας να βρεθεί στο πλευρό των Ελλήνων ανταρτών. Παίρνει την ντουντούκα και αρχίζει να απαγγέλλει ποιήματα στους αντάρτες. Βλέποντας τις τραγικές συνθήκες μέσα στις οποίες πολεμούσαν οι αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού και γνωρίζοντας από κοντά τον ηρωικό τους αγώνα, γράφει ποιήματα για τις γυναίκες αγωνίστριες και τις μανάδες και ξαναπαίρνει τη ντουντούκα για να απευθύνει έκκληση στους στρατιώτες του Εθνικού Στρατού. Στις 25/5/46, ο Ριζοσπάστης δημοσιεύει ένα ποίημα του Πωλ Ελυάρ, με τον τίτλο “Αθήνα”, μεταφρασμένο από τον Απόστολο Σπήλιο, που ουσιαστικά αποτελεί έναν ύμνο προς τον Ελληνικό λαό. 

Αθήνα

“Ήρωα λαέ ελληνικέ, λαέ απελπισμένε
τίποτα πια δε σου ’μεινε να χάσεις παρά μόνο
τη λευτεριά, τον έρωτα της λευτεριάς, του δίκιου,
το σεβασμό τον άπειρο που ’χεις στον εαυτό σου.
Ήρωα λαέ δε σ’ απειλεί πια ο φόβος του θανάτου!
Πόσο είσ’ αγνός κι ολόιδιος με το βαθύ έρωτά σου.
Καρδιά και σάρκα σου πεινούν την πείνα του Αιώνιου
ήρωα λαέ που επίστεψες πως το ψωμί χρωστιέται!
Και πως σου δώσαν έντιμα τα όπλα για να σώσεις
το νόμο σου και την τιμή σου να ξαναστηλώσεις.
Μπιστέψου μόνο στ’ άρματα λαέ απελπισμένε.
Για λεημοσύνη στα ’δωσαν – κάνε τα συ Ελπίδα!
Σήκωσε την Ελπίδα σου μπροστά στη μαύρη φλόγα
στον ανελέητο θάνατο που δεν τολμάει κοντά σου.
Απελπισμένε συ λαέ, λεβεντογεννημένε
λαέ των ψωμολύσσηδων που λίμαξαν Πατρίδα!
Μεγάλος και μικρός μαζί – στο μέτρο του καιρού σου
διαφεντευτής παντοτινός της κάθε πεθυμιάς σου
η σάρκα και το ιδανικό της σάρκας υφασμένα,
η λευτεριά και το ψωμί προστάγματα της Φύσης.
Η λευτεριά, σα θάλασσα που απλώνεται στον ήλιο
και το ψωμί σαν τους Θεούς που σμίγει τους ανθρώπους
Το λαμπερό κι αληθινό και δυνατό αγαθό μας
πιο δυνατό κι απ’ τους εχθρούς κι από τον κάθε πόνο!”

Στα Ελληνικά τον μετέφρασαν ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Γιώργος Σεφέρης.