William Shakespeare
‘Αγγλος ηθοποιός, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας.
Απρίλιος 1564 – 3 Μαΐου 1616
«Θα πάρω το χειμώνα από τα χείλη σου, ωραία κυρία.»
«Ακουγε πολλούς, μίλα σε λίγους.»
«Να ζει κανείς ή να μη ζει; Ιδού η απορία.»
«…αυτό πάνω από όλα: Στον εαυτό σου να είσαι αληθινός…»
Τα έργα του Σαίξπηρ από τον Sir John Gilbert, 1849.
«Κρίμα» από τον William Blake, 1795. Απεικόνιση δύο προσομοιώσεων στο Macbeth.
First Folio: είναι μια συλλογή έργων του William Shakespeare, που δημοσιεύθηκε το 1623. Η χαλκογραφία του Σαίξπηρ για την φωτογραφία έγινε από τον Martin Droeshout.
Θεωρείται ευρέως ως ο σημαντικότερος συγγραφέας που έγραψε στην αγγλική γλώσσα και ένας από τους σημαντικότερους δραματουργούς παγκοσμίως. Συχνά αποκαλείται εθνικός ποιητής της Αγγλίας και “Βάρδος του Εϊβον”. Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της λογοτεχνίας των αιώνων, αυτός που συνέλαβε πρώτος το ότι οι άνθρωποι σέρνουμε την ψυχή μας ως ίσκιο, ως φάντασμα, ως παλλόμενη συνείδηση που διακινδυνεύει στο βάθος του νου.
Μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας και κουλτούρας, ο Σαίξπηρ συνεχίζει να γοητεύει διανοούμενους και απλούς θεατές, συνεχίζει να μαγεύει τους θιασώτες της υψηλής κουλτούρας όσο και εκείνους της λαϊκής. Ο κινηματογράφος εμπνέεται από τον Σαίξπηρ, τον μεταφέρει στο σήμερα ή έλκεται από τον μύθο του και μεταφέρει ακέραια την ιδιότυπη, πληθωρική, άκρως ποιητική γλώσσα του.
Ο Σαίξπηρ κατά καιρούς υπέφερε πολύ από φτώχεια. Μολαταύτα, είχε τις φιλοδοξίες του και ήλπιζε. Το 1587 πήγε στο Λονδίνο για να προσπαθήσει να καλυτερέψει την οικονομική του κατάσταση. Στο Λονδίνο, ο Σαίξπηρ έδειξε ενδιαφέρον για το θέατρο. Επειδή δεν είχε τα μέσα να πληρώνει για τα εισιτήρια, προσπαθούσε να κερδίζει χρήματα κρατώντας τα άλογα των θεατών του θεάτρου. Αργότερα έγινε ηθοποιός, και αφού απέκτησε αρκετή πείρα, άρχισε να βοηθά θεατρικούς συγγραφείς στο γράψιμο των χειρογράφων. Με το ανέβασμα του πρώτου του έργου “Αγάπης Αγώνας Άγονος” κάπου στα μισά του 1590, άρχισε η σταδιοδρομία του.
Ο Σαίξπηρ παντρεύτηκε πολύ μικρός, σε ηλικία μόλις 18 ετών, με την Αν Χάθαγουεϊ, μια γυναίκα οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Λέγεται μάλιστα ότι η πρώτη εγκυμοσύνη δεν ήταν προγραμματισμένη και πως ο γάμος επισπεύσθηκε για να αποφύγει το ζευγάρι την κοινωνική κατακραυγή. Πέθαναν παντρεμένοι, αν και μάλλον όχι ιδιαίτερα αγαπημένοι. Ο ρομαντικός λογοτέχνης στην προσωπική του ζωή ήταν κυνικός. Παράτησε τη γυναίκα και τα παιδιά του και ονόμαζε “βαφτιστήρια” τα εξώγαμα παιδιά του. ‘Έζησε μόνος του για τουλάχιστον είκοσι χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, ο Σαίξπηρ φαίνεται να αντιμετωπίζει τον γάμο ως μια ιδιαίτερα δυσάρεστη διαδικασία. Μια εκδοχή αναφέρει ότι ο λόγος που ο Σαίξπηρ εγκατέλειψε τη γυναίκα του, ήταν ένας παθιασμένος έρωτας με ένα αγόρι, στο οποίο αφιέρωσε όλο το συγγραφικό του έργο. Είναι προφανές πως την εποχή που έζησε ο Σαίξπηρ το διαζύγιο δεν ήταν μια απλή υπόθεση. Στη διαθήκη του αναφέρει τη γυναίκα του μόλις μια φορά. Συγκεκριμένα έγραψε, ότι της αφήνει “το δεύτερο καλύτερο κρεβάτι με τα έπιπλα”.
Ευτυχώς για τον Σαίξπηρ, ο βασιλιάς Ιάκωβος αγαπούσε πολύ το θέατρο. Διανοούμενος ο ίδιος, υποστήριζε τη φιλολογία και προστάτευε τις τέχνες. Δέκα ημέρες μετά την στέψη του ο βασιλιάς πήρε επίσημα υπό την προστασία του τον θίασο του Σαίξπηρ. Από τότε η θεατρική ομάδα μετονομάστηκε σε “Οι Άνθρωποι του Βασιλιά”.
Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου και διαπνέονται από μια βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Ίσως για αυτό το λόγο, παραμένουν επίκαιρα και ερμηνεύονται περισσότερο συχνά από τα έργα οποιουδήποτε άλλου θεατρικού συγγραφέα. Η επίδρασή του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία θεωρείται τεράστια. Οι Ρομαντικοί αναγνώρισαν την ιδιοφυΐα του και οι Βικτωριανοί τον λάτρεψαν κατά τρόπο που ο Τζορτζ Μπέρναντ Σω αποκάλεσε “βαρδολατρεία”. Οι χαρακτήρες το γίνονται όλο και περισσότερο σύνθετοι και εναλλάσσοντας επιδέξια κωμικές και σοβαρές σκηνές, πρόζα και ποίηση, επιτυγχάνει την αφηγηματική ποικιλία του ώριμου έργου του. ‘Έγραψε τα περισσότερα γνωστά έργα του μεταξύ του 1589 και 1613 και κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία τόσο την κωμωδία όσο και το δράμα και την τραγωδία. Τα σονέτα του Σαίξπηρ περιγράφουν την βαθιά ερωτική σχέση του γράφοντα με έναν εύπορο νέο άνδρα. Σε σημεία, ο ποιητής φαίνεται να καλείται να παλέψει με έναν έρωτα που εμφανίζεται αμοιβαίος. Στα 25 σονέτα, γίνεται πλήρης περιγραφή μιας σχέσης που δοκιμάζεται από μεγάλες απουσίες, ζήλια και απέλπιδες προσπάθειες να κερδίσει την εύνοια του νέου.
Υπήρξε μέλος μίας εξέχουσας οικογένειας θεατρίνων και έμαθε από πολύ μικρός να γράφει και να διαβάζει. Τα μέλη της οικογένειάς του Σαίξπηρ ήταν Καθολικοί, σε μία εποχή που η Καθολική πρακτική ήταν αντίθετη με το νόμο. Τον περισσότερο χρόνο του τον περνούσε μελετώντας Λατινικά απαγγέλλοντας απ’ έξω μεγάλα αποσπάσματα από ποιήματα. Χωρίς να το μαντεύει, ακόνιζε έτσι τη μνήμη του και την ομιλία του, στοιχεία απαραίτητα για τη μετέπειτα σταδιοδρομία του ως ηθοποιός.
Σε ένα από τα πιο διάσημα πορτρέτα του 17ου αιώνα, γνωστό και ως το “Πορτρέτο του Chandos”, βλέπουμε τον Ουίλλιαμ να έχει γένια, αραιωμένα μαλλιά, να φορά πουκάμισο, να έχει χαλαρωμένη γραβάτα και να φορά ένα λαμπερό χρυσό σκουλαρίκι στο αριστερό του αυτί. Πριν τον Σαίξπηρ, τα σκουλαρίκια που φορούσαν οι άνδρες ήταν μοντέρνα αντικείμενα ενός μποέμ τρόπου ζωής, όπως φαίνεται και από τους πίνακες των υπολοίπων καλλιτεχνών της Ελισαβετιανής εποχής.
Είναι ο συγγραφέας – σύμβολο του “Χρυσού Αιώνα” και τα περισσότερα έργα του λατρεύονται μέχρι σήμερα, όπως τα “Ρωμαίος και Ιουλιέττα”, “Μάκβεθ”, “Άμλετ”, “Ο Έμπορος της Βενετίας και πολλά άλλα.
Ο Σαίξπηρ τάφηκε δύο ημέρες μετά το θάνατό του. Στον τάφο του τοποθετήθηκε έπειτα από δική του επιθυμία, μια επιγραφή, λαξευμένη στην πέτρινη πλάκα που καλύπτει τον τάφο. Η επιγραφή περιλαμβάνει μία κατάρα ενάντια στη μετακίνηση των οστών του, η οποία αποφεύχθηκε επιμελώς κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης του ναού το 2008.
Η επιγραφή γράφει:
“Καλέ φίλε, στο όνομα του Θεού συγκρατήσου,
από το να σκάψεις τη σκόνη που εσωκλείεται εδώ.
Ευλογημένος ας είναι όποιος ήσυχες αφήσει αυτές τις πέτρες,
και καταραμένος ας είναι όποιος μετακινήσει τα κόκαλά μου.”