To άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε εφηβική ηλικία έφιππου πάνω στο αγαπημένο του άλογο τον Βουκεφάλα τοποθετήθηκε στην ΑΘήνα στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Όλγας και Αμαλίας.
Το άγαλμα είχε φιλοτεχνήσει ο γλύπτης Γιάννης Παππάς στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το απέκτησε το υπουργείο Πολιτισμού το οποίο με τη σειρά του το δώρισε στην Δήμο Αθηναίων.
Η ζωή και η ιστορία που έγραψε ο Μέγας Αλέξανδρος είναι παγκοσμίως γνωστή. Λειτούργησε ως σύμβολο ανδρείας, δύναμης, θέλησης, ενότητας, ευστροφίας, σοφίας, πολυπολιτισμού και πολλών άλλων αρετών ανά τους αιώνες. Το όνομα παράγεται α) από το ρήμα «αλέξω», που σημαίνει απωθώ, προστατεύω, αποκρούω και β) το όνομα ανήρ (ανδρός), της Αρχαίας Ελληνικής. Κατά συνέπεια σημαίνει «αυτός που απωθεί βίαια τους άνδρες(=εχθρούς)» άρα ο πολύ γενναίος και ισχυρός πολεμιστής.
Αλέξανδρος εναντίον Δαρείου, Πιέτρο ντα Κορτόνα 1644-1650.
Τι αποκομίζουμε αλήθεια από την ύπαρξη αυτού του γενναίου ανθρώπου; Αυτού του Μακεδόνα, του Έλληνα, του Ευρωπαίου, της γήινης οντότητας; Ίσως τα κατορθώματά του να θεριεύουν την φαντασία στο παιδικό παιχνίδι «του πρώτου και καλύτερου, του αρχηγού, του κατακτητή». Με τίμημα βέβαια αμέτρητους νεκρούς, αιώνιους εχθρούς και αντιπάλους αναζωπυρώνοντας την εναντίωση σε ότι δεν είναι δικό μας. Αλήθεια τι είναι πραγματικά δικό μας;
Ο Αριστοτέλης δίδαξε στον Μέγα Αλέξανδρο ιστορία, αστρονομία, γεωγραφία, ιατρική, φιλολογία και πολιτικές επιστήμες. Η σμίξη της γνώσης με την ισχυρή προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου δημιούργησε έναν ανίκητο στρατηλάτη και εκπολιτιστή που κατέκτησε εκείνη την εποχή το 3% της συνολικής χερσαίας έκτασης όλης της γης.
Περιελάμβανε κομμάτια από 27 σημερινές χώρες (Ελλάδα, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Κύπρος, Αίγυπτος, Αφγανιστάν, Ιράκ, Ιράν, Ισραήλ, Ινδία, Ιορδανία, Καζακστάν, Κουβέιτ, Κιργιστάν, Λίβανος, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία, Συρία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν, Παλαιστίνη).
Εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με πορεία κατεύθυνσης, απεικόνιση των σχηματισμών των κύριων μαχών, και χρωματική επισήμανση των ιδρυθείσων πόλεων.
Η νεκρική άμαξα του Αλεξάνδρου, αναπαράσταση του 19ου αιώνα σύμφωνα με την περιγραφή του Διόδωρου του Σικελιώτη
Μετά τον θάνατό του έγινε μυθικό πρόσωπο και παρουσιάστηκε με διαφορετικά πρότυπα σε κάθε λαό, έως και τη σημερινή εποχή. Ιδιαίτερα το έργο του Ψευδοκαλλισθένη «Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου» είχε σημαντική επίδραση στην περιγραφή του στις μεταγενέστερες παραδόσεις.
Στην Αίγυπτο, αναφερόταν ως γιος του Νεκτανεβώ Β΄, στην Ιερουσαλήμ ως ο ισχυρός Έλληνας βασιλιάς που θα κατέλυε την Περσική Αυτοκρατορία, στη συριακή μετάφραση του «Μυθιστορήματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου» ως τον ιδεώδη Χριστιανό κοσμοκατακτητή ο οποίος «προσευχόταν στον ένα και μοναδικό Θεό», στην προϊσλαμική ζωροαστρική περσική κουλτούρα ως καταραμένος ενώ κατηγορείται για την καταστροφή ναών και το κάψιμο των ιερών κειμένων του Ζωροαστρισμοού, στη (σουνιτική) ισλαμική Περσία στο έπος Σαχναμέ (Βιβλίο των Βασιλέων) ως νόμιμος βασιλιάς της Περσίας. Μεταγενέστεροι Πέρσες συγγραφείς τον συνέδεσαν με τη φιλοσοφία, παρουσιάζοντάς τον να αναζητά την αθανασία, σε συμπόσιο με τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Στην αραβοπερσική παράδοση, ο Αλέξανδρος ονομάζεται Σικαντέρ, στα περσικά, και Ισκαντάρ στα αραβικά. Ορισμένοι ακαδημαϊκοί θεωρούν πως ο «Δίκερως» (Dhul-Qarnayn), που αναφέρεται στο Κοράνι, είναι ο Αλέξανδρος.
Στις γλώσσες Χίντι και Ουρντού, το όνομα Σικαντάρ, προερχόμενο από τα περσικά, σημαίνει το ανερχόμενο νέο σε ηλικία ταλέντο. Στη μεσαιωνική Ευρώπη, ο Αλέξανδρος εκτιμόταν ως μέλος των Εννέα Άξιων (Nine Worthies), ομάδας ηρώων των οποίων οι ζωές συμπυκνώνουν τα ιδανικά της ιπποσύνης. Τον 12ο αιώνα ο Αλβέριχος της Μπεζανσόν έγραψε επικά ποιήματα με κεντρικό πρόσωπο τον Αλέξανδρο.
Στους Βυζαντινούς ο Αλέξανδρος παρουσιαζόταν ως πρότυπο χριστιανού αυτοκράτορα, ως δείγμα μίμησης για πολλούς βυζαντινούς αυτοκράτορες και ως ενάρετος βασιλιάς. Στη νεοελληνική λαϊκή παράδοση, ο Αλέξανδρος είναι η περισσότερο διαδεδομένη μορφή από την αρχαιότητα. Είναι πασίγνωστος ως «Μεγαλέξαντρος» και είναι επίσης ο μόνος αρχαίος ήρωας που εμφανίζεται στον Καραγκιόζη. Πολύ διαδεδομένη επίσης είναι η παράδοση που παρουσιάζει τη Γοργόνα ως αδερφή του Αλέξανδρου να ρωτά τους ναυτικούς αν «ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος» και να δέχεται ως απάντηση μόνο το «ζει και βασιλεύει», αλλιώς βυθίζει το πλοίο.
Αιγυπτιακή παράσταση του Αλεξάνδρου με την μορφή του Άμμωνα Ρα.
Αλέξανδρος και Διογένης, Ανωνύμου, 17ος αιώνας. Κατά την διάρκεια του διαλόγου τους στην Κόρινθο είπε ο Αλέξανδρος: «Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να ήμουν Διογένης»
Η είσοδος του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα, Σαρλ Λεμπρέν 1665.
Ο γάμος του Αλεξάνδρου με την Ρωξάνη, Ιλ Σοντόμα 1517.
Τι να κρατήσουμε λοιπόν από όλα αυτά τα κομμάτια της ιστορίας; Θα μπορούσε ο οποιοσδήποτε να ισχυριστεί ότι ο κάθε κατακτημένος έχει δικαίωμα να κρατήσει ό,τι πιστεύει ή ό,τι τον εξυπηρετεί. Γιατί ο κατακτητής ανήκει στους κατακτημένους. Ο Βασιλιάς στους υπηκόους. Ο Θεός στους πιστούς.
Οι ιδιοκτησίες αλλάζουν ιδιοκτήτες και οι κατακτήσεις κατακτητές όπως μας επιβεβαιώνει η ροή της ζωής έως τώρα. Η πολύπλοκη ανθρώπινη νόηση βασισμένη στα εγωικά κληρονομικά πρότυπα μεταφράζει τα σύμβολα ανάλογα με τις ανάγκες της δημιουργώντας έτσι μια πολύχρωμη διάσταση στο πέρασμα του χρόνου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος θα παραμείνει ως αιώνιο σύμβολο στην ανθρωπότητα. Δεν ξέρω αν το άγαλμά του θα στηθεί σε όλες τις χώρες που κατέκτησε ή αν υπήρξε ένας φιλόσοφος, ένας εκπολιτιστής, ένας ανίκητος βασιλιάς που νικήθηκε από αυτό που όλοι κάποια στιγμή θα νικηθούμε. Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι ότι οποιαδήποτε κατάκτηση δια της βίας από όπου κι αν προέρχεται γεννάει βία, αντιπαλότητα και ατέλειωτα δάκρυα στις ψυχές των μανάδων του κόσμου. Κι αυτά τα δάκρυα ποτίζουν τη Γη με μίσος. Ξέρω επίσης ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν Έλληνας, Μακεδόνας, ικανότατος αρχηγός, άνθρωπος με αρετές, γενναία ψυχή. Ξέρω ότι αποτέλεσε πρότυπο για πολλούς μεταγενέστερους στρατηγούς και ηγεμόνες.
Αναρωτιέμαι όμως εμείς ως σύγχρονοι Έλληνες και κατ΄ επέκταση ως σύγχρονοι άνθρωποι, τι κρατάμε από αυτή την κληρονομιά; Γιατί κάτι πρέπει να την κάνουμε αφού την έχουμε. Και τι να την κάνουμε αν δεν ξέρουμε πως να τη χρησιμοποιήσουμε; Θέλουμε να είμαστε Έλληνες ή απλά να ονομαζόμαστε έτσι; Και τελικά τι σημαίνει Έλληνας; Πόλεμο ή ειρήνη, αγνωσία ή παιδεία, δουλεία ή ελευθερία, ανηθικότητα ή αρετή;
Το νέο άγαλμα του Μέγα Αλέξανδρου στην ΑΘήνα αναπαριστά έφιππο τον έφηβο Αλέξανδρο δίνοντας έτσι την διάσταση της νεότητας αντί της στρατιωτικής πλευράς του απόλυτου ηγεμόνα.
Το άγαλμα στο κέντρο της Αθήνας.
Το άγαλμα στην παραλία της Θεσσαλονίκης.
